ကချင်ပြည်နယ်မှာ ငှက်ဖျားဖြစ်သူတွေများနေပြီး ဆေးပြတ်လပ်မှုတွေကြုံနေတာ ၂ နှစ်ဆက်တိုက်ရှိလာပြီလို့ ကချင်ပြည်နယ် ဒေသခံတွေဆီကနေ သိရပါတယ်။

ပြီးခဲ့ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အထိ ကချင်မှာ ငှက်ဖျားဆေးတွေကိုအခမဲ့ရယူနိုင်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေရှိသလို အိမ်တိုင်းလိုလိုမှာလည်း ပိုးလောက်လန်းကင်းစင်တဲ့ဆေးအိတ်အပြင် ခြင်ဆေးလိုက်ဖြန်းတဲ့သူတွေရှိပေမယ့် ခုနောက်ပိုင်း ခြင်ဆေးဖြန်းပေးတာမရှိသလို ငှက်ဖျားဆေး ပြတ်လပ်မှုတွေကြုံတွေ့နေရတယ်လို့ ကချင်ပြည်နယ် ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။

လက်ရှိမှာလည်း တစ်ပတ်ကို ဆယ်ဦးနှုန်းနဲ့ ငှက်ဖျားရောဂါဖြစ်ပွားနေကြပြီး PV-Plasmodium Vivax ပိုးတွေကို နိုင်တဲ့ primaquine ဆေးတွေလည်းပြတ်လပ်နေတယ်လို့ ကချင်နယ်လှည့်ကျန်းမာရေး လုပ်သားအဖွဲ့(Kachin Backpack) အဖွဲ့ရဲ့ တာဝန်ခံ အမျိုးသား တစ်ဦးက ခုလိုပြောပါတယ်။

“အရမ်းဆိုးတဲ့သူနဲ့ အရမ်းမဆိုးတဲ့သူကို ကြည့်ပြီး အရမ်းဆိုးတဲ့ သူတွေကိုဘဲ အရင်ကုနေရသလို ဖြစ်နေတယ်။ အခုလောလောဆယ် ငှက်ဖျားကုသနိုင်တာဆိုလို့ ဆေးရုံကြီးတွေဘဲ ရှိမယ်။ တခြားနေရာတွေမှာတော့ မရှိတော့ ဘူး KBCမှာလည်း ဆေးပြတ်နေပြီလို့ ပြောတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ဆီမှာတော့ လူဆယ်ယောက်ကျော် ကုသနိုင်ဖို့ ဆေးတော့ ရှိနေပေမယ့် ၁လလောက်တောင် မခံလောက်ဘူး”လို့ ဆိုပါတယ်။

ငှက်ဖျားရောဂါဟာ မြစ်ကြီးနားမြို့လို နေရာမျိုးမှာထက်စာရင် လူစုလူဝေးနဲ့နေထိုင်နေကြတဲ့ ဝိုင်းမော်၊ နောင်ချိန်း လဘန်ကျေးရွာတစ်လျှောက်က စစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာ ပိုအဖြစ်များပြီး ဆေးသောက်ပြီး ကောင်းသွားတဲ့သူတွေလည်း နှစ်ခါသုံးခါပြန်ဖြစ်တာမျိုးတွေရှိနေတယ်လို့  စန်းကားစစ်ရှောင်စခန်းမှာရှိတဲ့ အမျိုးသားတစ်ဦးက ခုလိုပြောပါတယ်။

“ငှက်ဖျားတွေက တစ်ခေါက်ဖြစ်တယ် ၁၅ ရက်စာဆေးတွေစားပြီးလို့ နောက်ထပ်တစ်ပတ်နှစ်ပတ်ကြာရင် ပြန်ဖြစ်လာကြတယ်”လို့ ဆိုပါတယ်။

ခုလိုငှက်ဖျားဖြစ်ပြီးတဲ့ လူတွေအနေနဲ့ ငှက်ဖျားပြန်လည် ဖြစ်ပွားရတာဟာ ပိုးရှိတဲ့ခြင်တွေမသေသေးဘဲ ဆက်ရှိနေသေးတဲ့အတွက် ဖြစ်တယ်လို့ (Kachin Backpack) အဖွဲ့ရဲ့ တာဝန်ခံ အမျိုးသား ကသုံးသပ်ပြောဆိုပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ငှက်ဖျားပိုးဟာ စစ်ရှောင်စခန်းလို လူအစုလူဝေးနဲ့ နေထိုင်ရဲ့တဲ့ နေရာမျိုးမှာရောဂါကူးစက်ဖို့ လွယ်ကူနေတာကြောင့် ငှက်ဖျားပိုးအမြစ်ဖြတ်နိုင်တဲ့ ဆေးဝါးတွေလိုအပ်နေတယ်လို့ နောင်ဟီး စစ်ရှောင်စခန်းက အမျိုးသားတစ်ဦးက ခုလိုပြောပါတယ်။

“ဖြစ်နိုင်ရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ကို ငှက်ဖျားပိုးစစ်တဲ့ကောင်းတဲ့ဟာမျိုးတွေ၊ ပြီးတော့ ဆေးတွေလည်း ၁၅ရက်လောက် ရက်ရှည်သောက်ရတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ သုံးလေးရက်လောက်နဲ့ ပျောက်မယ့် ဆေးတွေရှိရင်တော့ ပိုကောင်းမယ်လို့ ထင်တယ်။ ခြင်ဆေးဖြုန်းပေးဖို့လည်း အဖွဲ့တိုင်းကို အကူအညီတောင်းပေးမယ့် ဘယ်သူ့မှတော့ လာမလုပ်ပေးသေးဘူး။ အဲတာဖြုန်းနိုင်ရင်တော့ ပျောက်မယ်ထင်တာဘဲ အားလုံးလည်း ပြောနေကြတယ်”လို့ ဆိုပါတယ်။

လတ်တလော ကချင်မှာ RDT- Rapid Diagnostic Test ဆိုတဲ့ ငှက်ဖျားပိုး စစ်တဲ့ ဆေးစစ်တံတွေလည်း လက်ရှိ ၂၈၀၀၀ကျပ်ဝန်းကျင်ထိ ဈေးပေါက်နေပြီး စစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာလည်း လိုအပ်နေတယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဒ့ါအပြင် တစ်ချို့ငှက်ဖျားပိုးတွေဟာ သွေးဖောက်ပြီး စစ်ရတဲ့ RDT- Rapid Diagnostic Test တွေနဲ့စစ်ရင် မပေါ်ဘဲ သွေးထုတ်ပြီး ဓာတ်ခွဲခန်းမှာစစ်မှသာ  ငှက်ဖျားပိုးပေါ်တာမျိုးတွေလည်း ရှိတယ်လို့ Kachin Backpack အဖွဲ့က ပြောပါတယ်။

မြစ်ကြီးနားမြို့မှာ ငှက်ဖျားပိုးကြောင့် သေဆုံးသူတွေသိပ်မတွေ့ရပေမယ့်လည်း ဆွမ်ပရာဘွမ်လို နေရာမျိုးနဲ့ ရွှေလုပ်ကွက်၊မှော်ဒေသလို နေရာမျိုးတွေမှာတော့ ငှက်ဖျားပိုးကြောင့် သေဆုံးသူတွေကို မကြာခန တွေ့ရတယ်လို့ သိရပါတယ်။

ငှက်ဖျားပိုးတွေမှာ PV-Plasmodium Vivax ပိုးနဲ့ PF-Plasmodium falciparum ပိုးဆိုပြီး နှစ်မျိုးတွေ့ရပေမယ့် မြစ်ကြီးနားမြို့နဲ့ ဝိုင်းမော်စစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာ တွေ့ရတာကတော့ သိပ်မစိုးရိမ်ရတဲ့ PV-Plasmodium Vivax ပိုး ဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဒါပေမယ့်လည်း ဆွမ်ပရာဘွမ်လို နေရာမျိုးနဲ့ ရွှေလုပ်ကွက်လိုနေရာမျိုးတွေမှာတွေ့ရတာကတော့ ဦးနှောက်အမြှေးပါးရောင်ပြီး သေဆုံးနိုင်ချေ ၈၀ရာခိုင်နှုန်းရှိတဲ့ PF-Plasmodium falciparum ပိုးဖြစ်တယ်လို့ Kachin Backpack အဖွဲ့က ပြောပါတယ်။

ဒါကြောင့် PF-Plasmodium falciparum ပိုးတွေ့ရင် မပေါ့ဆသင့်ဘဲ နှစ်ပတ်အတွင်း အမြန်ဆုံးကုသရမယ်လို့ ဆက်ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ငှက်ဖျားဆေးတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာထုတ်လုပ်တာမဟုတ်တဲ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံကို ရောက်ရှိလာဖို့ သင်္ဘောနဲ့ ခြောက်လကြာသယ်ဆောင်လာရတာ ဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။

ဒါပေမယ့်လည်း နိုင်ငံရေးအခြေအနေတွေကြောင့် အခွန်အခတွေ ပိုမိုမြင့်တက်လာတဲ့အတွက် နိုင်ငံခြားကနေပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို တင်တွင်းလာတဲ့ ငှက်ဖျားဆေးတွေလည်း ပိုမိုနည်းပါးလာတယ်လို့ သိရပြီး တချို့ ဆေးဆိုင်တွေမှာတော့ အောက်လမ်းကဝင်လာတဲ့ ဆေးတွေရှိပေမယ့် ဈေး နှစ်ဆသုံးဆမြင့်တက်နေတယ်လို့ မြစ်ကြီးနား ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။

ဒါကြောင့် ခုလိုဆေးဝါးခက်ခဲတဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာ ရောဂါကို ကြိုတင်ကာကွယ်တဲ့အရာကလွဲပြီး တခြားပိုကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းမရှိသေးဘူးလို့ ဆရာဝန်တွေနဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးတဲ့သူတွေက သုံးသပ်ပြောဆိုပါတယ်။

By – Hope